Een week geleden overleed de vader van een kind bij mijn kinderen op school. Een basisschool welteverstaan. Die vader was een paar jaar ouder dan ik. We willen meestal niet dood. Maar is het wel zo leuk om heel erg oud te worden? Je kunt je afvragen wat er fijn aan is, hoewel we dat meestal iedereen en onszelf toewensen. We gunnen iedereen een lang en gelukkig leven. Eerder schreef ik over regels voor verdriet, die er volgens mij dus niet zijn.
Het lijkt wel of iedereen zo oud mogelijk wil worden.
Enkele uitzonderingen daargelaten. We zijn meestal erg verdrietig als er iemand doodgaat van wie we houden. En we leven mee met degenen die een dierbare hebben verloren. Des te jonger iemand is die sterft, des te erger lijkt het toch te zijn. Een jonge vader die veel te vroeg gemist moet worden door zijn vrouw en kinderen. Ouders die hun kinderen verliezen. We vinden het erg als iemand doodgaat en hebben zelf verdriet of leven mee met andermans verdriet.
Vanochtend sprak ik iemand van 91 jaar oud.
En ik heb hem niet gevraagd of hij het leuk vindt om heel oud te worden. Maar ik realiseerde me later dus dat het nog maar de vraag is of het fijn is. Nou bedoel ik zeker niet dat we maar moeten hopen dat het leven snel ophoudt. Maar:
Voor wíe is het eigenlijk leuk als we heel oud worden?
Wanneer iemand jong sterft, is het voor de omgeving bijzonder naar. Je moet iemand missen die er nog voor je had kunnen zijn. Voor wie jij er nog had willen zijn. Iemand met wie je nog van alles had willen doen, is er niet meer. Mensen worden weggerukt in de bloei van hun leven. Of zelfs voordat hun leven goed en wel begonnen is. En dat is vreselijk.
Maar waarom zeggen we dan zo vaak dat je moet stoppen op het hoogtepunt?
Je wilt niet aftakelen als topvoetballer.
Of als tennisser nu wedstrijd na wedstrijd verliezen terwijl je vroeger de beste was. Een acteur die eerst wordt gezien als de beste, wordt afgeschreven wanneer er een paar films floppen. Of wanneer hij of zij te oud wordt! En diegene verdwijnt langzaam uit beeld. Er wordt soms zelfs negatief over diegene gepraat. Ze zeggen dan dat je beter kunt stoppen op je hoogtepunt, anders is het zo’n afgang.
Omdat het anders zo sneu is.
Ja, we gaan wel met pensioen en dat is vaak niet het hoogtepunt. Maar toch. Stoppen op je hoogtepunt wordt soms als positief gezien als het om grote prestaties gaat.
Ik wil trouwens niet beweren dat acteren en topsport uit grotere prestaties bestaan dan bijvoorbeeld het werk dat een buschauffeur doet, een chirurg, een leerkracht, een postbode, een timmerman of een kassière. Wanneer een dokter zou stoppen op het hoogtepunt in zijn carrière, zou dat behoorlijk jammer zijn.
Het geldt dus niet voor alles.
Maar waarom zeggen we dat? Hoezo mag je niet aftakelen of minder presteren in vergelijking met anderen?
Wat is er zo erg aan doodgaan in de bloei van je leven?
Die meneer van 91 jaar oud was vanochtend zelf een behoorlijk eind naar de supermarkt gelopen. Ik had hem al geruime tijd niet gezien, maar hij wist nog precies wie ik was. En toen ik hem sprak, dacht ik aan die vader van school. Die had de helft van het leven van deze meneer geleefd. De helft van de tijd bedoel ik.
Die meneer van 91 rijdt af en toe met zijn kleindochter op een tandem en geniet daarvan. Maar hij heeft al een behoorlijke tijd geleden zijn vrouw verloren. En het eerste wat hij tegen me zei, was dat hij nu zijn dochter ook moet missen. Die is namelijk ook overleden een tijdje terug.
En hij zei dat dat het ergste is wat je als ouder kan overkomen.
Als vader of moeder je kind verliezen, is volgens mij de grootste nachtmerrie voor iedereen. In ieder geval wanneer dat kind nog een kind is of een jonge volwassene. Maar je kind verliezen dat als volwassene sterft omdat je zelf 90 wordt, is dus ook heel erg.
Wat is er zo leuk aan heel erg oud worden?
Heel erg oud worden is misschien alleen echt leuk als iedereen heel erg oud wordt.
En dan nog het liefst helder van geest en lichamelijk fit. Wanneer je 110 wordt terwijl iedereen om je heen doodgaat, kan je dan nog wel echt genieten? Wat als je partner er niet meer is, je zus niet, je broer niet, je vriend niet en je buurvrouw niet? En wat als je zelfs je kinderen overleeft?
Kunnen we dan maar beter vroeg doodgaan?
Ik zeg nee.
Ik overleef liever mijn kinderen dan dat zij mij moeten missen. Ik bedoel dan ook absoluut dat ik hoop zij ook heel erg oud worden, maar ik nóg veel ouder. Ik blijf liever zielsalleen over in een bejaardentehuis, dan dat ik nooit oma word of dat ik mijn kinderen niet kan zien opgroeien. Dus ik wil zeker niet dood in de bloei van mijn leven.
Ik denk dat dat de kracht is van het leven.
Want anders zouden we allemaal onmiddellijk mee willen met degene die overlijdt. Dan zou er niemand overblijven. We gaan door met leven, ook met verdriet en gemis. Hoeveel pijn het ook doet. We willen meestal heel oud worden, ook als dat misschien helemaal niet zo leuk is. En we gunnen iedereen een lang en gelukkig leven. Maar zo gaat het helaas vaak niet.
We hebben het niet voor het uitkiezen.
Wie of hoe of wat je ook bent. Iedereen is gelijk en iedereen is hetzelfde. Er is maar één ding dat zeker is in het leven.
We gaan allemaal dood.
Maar ik weet dat ik met iedereen van wie ik hou, ook wanneer ik eerst heel, heel erg oud word, ooit weer echt samen ben.
